ΚΛΕΙΤΟΣ ΚΥΡΟΥ: ''Θα ξανάρθω για να κατοικήσω και πάλι σ' αυτή την γη, αλλά όχι σαν ποιητής."

Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΣΠΗΛΑΙΩΝ

Ξαφνικά διαπιστώνεις πως απόμεινες μόνος
Απαριθμείς τους φίλους σου πόσοι πεθάναν
Πόσοι αποτραβηγμένοι στα σπίτια τους άλλοι
Χαμένοι στην καθημερινή τύρβη πιασμένοι
Στη μέγγενη σηκώνουν τα χέρια νιώθεις πια
Την ανάγκη να ξαναπροσφύγεις στην ποίηση
Που απαρνήθηκες πριν τόσα χρόνια να σε δονήσει
Πάλι το γνώρισμο σπαρτάρισμα των λέξεων μέσα
Στο αίμα σου πριν ξεχυθούν για το παιχνίδι
Των συναρμολογήσεων τώρα που βρίσκεσαι
Πάνω κι έξω απ' τα πάθη τώρα που οι πόλεις
Γίνονται κάθε μέρα όλο και πιο απάνθρωπες
Άγρια θηρία κυκλοφορούν στους δρόμους ο αέρας
Σάπιος τρέχεις κυνηγημένος για το σπίτι

Εκεί κλείνεις πόρτες κλείνεις παράθυρα κλείνεις
Τ' αυτιά σου και το στόμα σου φοράς την προβιά
Και στρώνεσαι όλη νύχτα στο παιχνίδι της μνήμης.

Οι κατασκευές (1949-1979)
Αθήνα, Κέδρος, 1980 σελ. 168

Και πράγματι, εκείνο που αμέσως διακρίνει κανείς στην πρώτη από τις παραπάνω συλλογές, Τα πουλιά και η αφύπνιση που ωστόσο το πρώτο μέρος της είχε ήδη κάνει την εμφάνισή του από τον συγκεντρωτικό, υπό τον τίτλο Κατασκευές (1949-1979), τόμο του 1980, είναι μια διάθεση ανυποχώρητου μονωτισμού ο οποίος όμως κρατά πάντα σε μια εγρήγορση, εμφανέστατη, τη μνήμη. Ο εχθρός πλέον εδώ διακρίνουμε να έρχεται με άλλον μανδύα και η έλλειψη ονείρου ωθεί σε μια, σε άλλη βάση πια, εκ νέου προσφυγή στην ποίηση. Μια προσφυγή, που γίνεται σαφέστερη στην αμέσως επόμενη συλλογή του Κλείτου Κύρου με τον δηλώνοντα πολλά τίτλο Περίοδος χάριτος, στις σελίδες της οποίας το φάσμα του θανάτου πλανάται από σελίδα σε σελίδα, θα λέγαμε. Σπαράγματα θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε τα ποιήματα αυτής της συλλογής, ίσως της πιο μεστής και της πιο ζοφερά αληθινής από όλε τις μέχρι τώρα του Κλείτου Κύρου.

Γιώργος Μαρκόπουλος
ποιητής
Περιοδ. Ο ΠΟΛΙΤΗΣ, Νο 48, 2-1998

Το τέλος μιας εποχής

Πληκτρολογείται ανεπαισθήτως
Όπως θα έλεγε κι ο Αλεξανδρινός
Το τέλος μιας ολόκληρης εποχής

Πού θα καταγράφονται του λοιπού
Τόσα σκιρτήματα τόσα όνειρα φτερωτά
Οι ποιητές θα φεύγουν πάντοτε
Χωρίς ν' αφήνουν πίσω τους χειρόγραφα
Χωρίς ν' αφήνουν ίχνη από την πάλη τους
Με τον γνωστόν εκείνον Δαίμονα
Που τόσο τους ξεμυάλιζε όσο ζούσαν

Η Ποίηση θα καταντήσει τελικώς
Ένα πολικό τοπίο

10 Ιουλίου 1999

Περιοδ. Εντευκτήριο, Νο 58, 7-9ος 2002

Αργία

Μέσα μου ένας κορυδαλλός
Ποδοπατούσε τη φωνή μου

Κλείστε τα παράθυρα
Να μη φύγουν τα πουλιά
Έκανα γοερά νοήματα

Παραμόνευα ένα σκίρτημα λόγου
Κρατώντας μολύβι στο χέρι
Μέσα στα βραχνά μεσάνυχτα

Ήταν μια νύχτα αργίας
Τα πρατήρια ονείρων
Λειτουργούσανε τη μέρα

Η δύναμη των λέξεων

Τα πρωινά μεταμφιέζεται
Σε παραγγελιοδόχο
Σ' εξομολογητή
Σ' αιλουροειδές

Τα βράδια
Μεταμφιέζει τις λέξεις
Σε βόμβες βυθού
Σ' αερόλιθους

Κοιμάται ήρεμος
Πάνω σ' αναμμένα κάρβουνα
Κι ονειρεύεται δέντρα

Η ποίηση

Ένας πυρετός στο αίμα μια θηλιά στο λαιμό μηνίγγια που βροντοχτυπούν φωνές που σε προστάζουν κρύψου σ' ακούν τα θηλυκά φωνήεντα να στιγκλίζουν στο σκοτάδι διάττοντες ν' αργοπεθαίνουν χρώματα να στροβιλίζουν κι η διάγνωση κατηγορηματική ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ λέξεις διάφανες να συνωθούνται μέσα σου συνταιριάζονται πλέουν σε μια θάλασσα φωτός φωτιάς ποτισμένες στο αίμα της καρδιάς σου καταγράφουν περιγράφουν κι ο Ποιητής η μόνη αληθινή αυθόρμητη γνήσια φωνή


Σ' έναν κόσμο συναλλαγών η Ποίηση δε συναλλάσσεται Σ' έναν κόσμο φθοράς η Ποίηση παραμένει άφθαρτη Είναι μια αρρώστια που σε σιγοκαίει όπως ο έρωτας και η θέρμη Συμπτώματα: συμπεριφορά παιδιού καθαρό μυαλό και μάτι που τρυπάει σκοτάδια και καπνούς Όπου Ποίηση και αλήθεια Φάρμακο για τη μοναξιά και τους πόνους της καρδιάς Δε χρειάζεται φίλτρο Χρήση εσωτερική Και προπαντός υπόθεση προσωπική


Μέσα σε πλήθη τυμβωρύχων φαρισαίων κι επιτήδειων κάτω απ' τους όγκους μολυσμένου περιβάλλοντος πίσω και πέρα και πάνω απ' τον ηλιοβόρο χρόνο πάντοτε θα ξεπροβάλλει η Ποίηση για την πιο μεγάλη αναμέτρηση του ανθρώπου

Από τη συλλογή Τα πουλιά και η αφύπνιση (1987)


Η φωνή και ο ποιητής

Μια φωνή σβήνει στη γωνιά του δρόμου μια φωνή
Ανάβει στα ψηλά πατώματα θα κατεβεί σιγά
Σιγά τα σκαλοπάτια θα ψαύσει τη γη θα τρυπώσει
Μέσα στη γη θα βυθίζεται ολοένα και πιο βαθιά
Θα την καταπατούν άγρια θηρία λοστοί ρόδες
Αυτοκινήτων σίδερα και τσιμέντα ο ήχος της
Θα 'χει κραδασμούς φωτιάς θα μοιάζει με παράπονο
Ερωτικό θα ρυτιδώνει τη σιωπή απλωμένο λάδι

Ο ποιητής θα γονατίσει τρυφερός
Θα σκαλίσει το χώμα
Θα την πάρει στην παλάμη του
Να τη φυτέψει στη γλάστρα

Την άνοιξη θ' ανθίσουν πολλές μικρές φωνές

Από τη συλλογή Κλειδάριθμοι (1963)
Πηγή: translatum.gr


Ο Κλείτος Κύρου γεννήθηκε το 1921 στη Θεσσαλονίκη, την οποία δεν εγκατέλειψε ποτέ. Σπούδασε Νομική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και εργάστηκε επί 32 χρόνια ως ανώτερος τραπεζικός υπάλληλος. Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους, αλλά συνάμα και σεμνότερους εκφραστές της ποίησης της Θεσσαλονίκης. Παρ' όλα αυτά, την ποίηση τη χαρακτήριζε «πυρετό στο αίμα» και «θηλιά στον λαιμό». Παιδικός φίλος του Μανώλη Αναγνωστάκη, βρέθηκαν στους ίδιους πνευματικούς κύκλους της πόλης και τον ακολούθησε λίγους μήνες μετά και τον δικό του χαμό.

Στη διάρκεια της Κατοχής ήταν μέλος της ομάδας φοιτητών που εξέδιδε το περιοδικό «Ξεκίνημα». Πήρε μέρος στην αντίσταση κατά των Γερμανών κατακτητών και είχε ενεργό ανάμιξη στους κοινωνικούς αγώνες στα χρόνια που ακολούθησαν. Εργάστηκε ως επί το πλείστον στον τραπεζικό τομέα. Διετέλεσε γενικός γραμματέας του ΚΘΒΕ (1974-1976). Ασχολήθηκε με την ποίηση, τη μετάφραση, το θέατρο, τη φωτογραφία και την κριτική τού κινηματογράφου.

Το 1988 του απονεμήθηκε το Β' Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το βιβλίο του «Τα πουλιά και η αφύπνιση», το οποίο δεν δέχτηκε. Το 1992 βραβεύτηκε από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας για τη μετάφραση του έργου τού Μάρλοου «Δόκτωρ Φάουστους» και το 1994 του απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης για την τραγωδία τού Σέλεϊ «Οι Τσέντσι». Το 2005 η Ακαδημία Αθηνών τού απένειμε για το σύνολο του ποιητικού του έργου, το βραβείο «Ουράνη».

Το σύνολο του έργου του (1943-1997) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Αγρα». Εγραψε τις ποιητικές συλλογές «Αναζήτηση», «Σε πρώτο πρόσωπο», «Κραυγές της νύχτας», «Κλειδάριθμοι», «Απολογία», «Απολογία Β'», «Οι κατασκευές», «Τα πουλιά και η αφύπνιση», «Περίοδος χάριτος και άλλα ποιήματα», «Ο πρωθύστερος λόγος», «Εν όλω, συγκομιδή 1943-97», «Σχολές τυφλών, ένα ποίημα», «Οπισθοδρομήσεις» μετέφρασε ποιήματα των Λόρκα, Μακ Λις, Τ. Σ. Ελιοτ, Σαντράρ, Γκ. Απολινέρ, Γ. Χ. Οντεν και θεατρικά έργα των Φ. Γκ. Λόρκα, Τζον Φορντ, Κρ. Μάρλοου, Π. Μπ. Σέλεϊ.

Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά, ρωσικά, πολωνικά, βουλγαρικά, καθώς και στα αραβικά.

Στον Όλυμπο με ένα ποίημά του ο Κλείτος Κύρου που άφησε την τελευταία του πνοή από ανακοπή, εξαιτίας αναπνευστικών προβλημάτων, στις 10 Απρίλη του 2006, σε ηλικία 85 χρόνων.


''Θα ξανάρθω για να κατοικήσω και πάλι
σ' αυτή την γη, αλλά όχι σαν
ποιητής''.

Αυτούς τους στίχους απο το ποίημά του με τίτλο ''Το κίνητρο'' που είχε γράψει ο Κλείτος Κύρου επέλεξαν οι οικείοι του για να συνοδεύσουν την τελετή διασκορπισμού της τέφρας του στον Όλυμπο. Στη διάρκεια της τελετής που έγινε στη θέση Πριόνια του Ολύμπου, ακουγόταν η μαγνητοφωνημένη φωνή του να απαγγέλει τους στίχους αυτούς. Όπως επιθυμούσε ο ίδιος, η σορός του μεταφέρθηκε στη Βουλγαρία για να αποτεφρωθεί. Χθες το μεσημέρι η σύζυγός του Φιλιώ και τα παιδιά του μαζί με δεκάδες φίλους και ομοτέχνους του ποιητή διασκόρπισαν την τέφρα του στον Όλυμπο και τον αποχαιρέτησαν.

Απο την ''Ε''

Με παρελάσεις... με στεφάνια.
Τι πένθος!
Να θυμόμαστε κάθε χρόνο πόσο οι νεκροί
είναι ξεχασμένοι.

Γ. Ρίτσος

Και πού χρόνος. Ούτε εβδομάδα καλά καλά δεν πέρασε και είχαμε όλοι, άλλος λίγο άλλος πολύ, ξεχάσει. Αυτά. Στις 10 Απριλίου 2007 πάλι...
Παραμονές κάποιας επερχόμενης Μεγαλοβδομάδας.

A-thanasios στους Εκφραστές

Του 2008... και αν... Αθανάσιε. Κάποιοι όμως επιμένουμε να θυμόμαστε... έστω, αραιά και πού.